- 28 lipca 2025
- Posted by: Marcin
- Category: Firma
Wielu przedsiębiorców planujących założyć firmę w Norwegii zastanawia się, czy będą musieli korzystać z usług audytora finansowego – a przynajmniej taką mamy nadzieję, że chcą oni prowadzić działalność zgodnie z prawem.
W Polsce używamy określenia biegły rewident, natomiast w Norwegii funkcjonuje termin rewizor (norw. revisor) – praktycznie nie używa się tam polskiego odpowiednika. Czy każda firma w Norwegii musi mieć rewizora? Odpowiedź zależy od formy prawnej przedsiębiorstwa oraz skali jego działalności.
Poniżej wyjaśniamy, kiedy pojawia się obowiązek korzystania z usług rewizora w dwóch najpopularniejszych formach działalności – enkeltpersonforetak (ENK), czyli jednoosobowej działalności gospodarczej, oraz aksjeselskap (AS), czyli spółki kapitałowej typu akcyjnego.
Czym zajmuje się rewizor? Za co odpowiada?
Rewizor (norw. revisor) to niezależny audytor, którego głównym zadaniem jest ochrona interesów właścicieli i wszystkich użytkowników sprawozdań finansowych. Nie prowadzi ksiąg – tym zajmuje się regnskapsfører. Rewizor kontroluje, czy dane prezentowane przez firmę są rzetelne, zgodne z norweskim prawem i właściwie raportowane do urzędów.
Najważniejsze obowiązki revisora to:
Audyt rocznego sprawozdania finansowego
Rewizor przeprowadza ustawową kontrolę (lovfestet revisjon) i wystawia revisjonsberetning, oceniając, czy księgi dają prawdziwy i rzetelny obraz sytuacji firmy oraz czy firma przestrzega przepisów.
Raportowanie do zarządu
Musi na piśmie informować zarząd (styret) o istotnych błędach, lukach w kontroli wewnętrznej czy naruszeniach prawa i monitorować, czy zostały naprawione.
Potwierdzanie danych podatkowych
Podpisuje wybrane dokumenty (np. næringsspesifikasjon, skattemelding), gwarantując Skatteetaten, że liczby są zgodne z księgami i przepisami.
Kontrola rozliczeń wynagrodzeń
Sprawdza systemy ewidencji płac, skattetrekk i arbeidsgiveravgift, aby wykryć ewentualne nieprawidłowości.
Tajemnica zawodowa i obowiązek udzielania informacji
Rewizor chroni poufność danych, ale na żądanie właścicieli, zarządu lub władz ma obowiązek ujawnić wyniki kontroli.
Odpowiedzialność cywilna
Za szkody spowodowane błędami lub zaniedbaniem odpowiada zarówno sam rewizor, jak i firma audytorska – solidarnie wobec poszkodowanych.
Niezależność i profesjonalny sceptycyzm
Rewizor działa z uczciwością, obiektywizmem i starannością, zachowując pełną niezależność od kierownictwa, co buduje zaufanie do sprawozdań finansowych.
Dzięki temu rewizor wzmacnia wiarygodność raportów finansowych norweskich firm i zmniejsza ryzyko błędów, oszustw oraz sporów z urzędami skarbowymi.
Obowiązek rewizora w spółce AS
Aksjeselskap (AS) to najpopularniejsza forma spółki kapitałowej w Norwegii, odpowiednik polskiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Co do zasady, małe spółki AS nie muszą posiadać rewizora – mogą zrezygnować z badania sprawozdań finansowych. Takie zrezygnowanie z audytu nazywa się w Norwegii fravalg av revisjon, czyli rezygnacją z rewizji rocznego sprawozdania. Prawo norweskie precyzuje jednak konkretne limity, do których spółka jest uznawana za „małą” i może nie mieć rewizora.
Spółka AS może legalnie funkcjonować bez rewizora, jeśli spełnia wszystkie z poniższych warunków:
- Przychody operacyjne roczne (driftsinntekter) są mniejsze niż 7 milionów NOK, oraz
- Całkowita suma bilansowa (aktywa) wynosi mniej niż 27 milionów NOK, oraz
- Średnie roczne zatrudnienie w firmie nie przekracza 10 pełnoetatowych pracowników.
Przekroczenie któregokolwiek z powyższych progów powoduje, że sprawozdanie finansowe spółki AS musi zostać poddane badaniu przez uprawnionego rewizora. Innymi słowy, jeśli w danym roku obrotowym firma urośnie powyżej któregoś limitu (np. osiągnie ponad 7 mln NOK przychodów), to od następnego roku obrotowego powstaje obowiązek przeprowadzenia audytu i powołania rewizora.
Mała spółka, która do tej pory nie miała rewizora, w takiej sytuacji musi zatwierdzić na walnym zgromadzeniu powołanie uprawnionego biegłego (rewizora) i zgłosić ten fakt do rejestru firm (Foretaksregisteret). Z kolei jeśli biznes ponownie się skurczy i przez kolejne lata znajdzie się poniżej progów, spółka może ponownie zrezygnować z usług rewizora, dokonując formalnego fravalg av revisjon (wyrejestrowania audytu) w rejestrze.
Warto dodać, że podczas zakładania nowej spółki AS można od razu zdecydować, czy będzie ona mieć rewizora. Domyślnie zgodnie z przepisami firma podlega rewizji, więc w teorii niewskazanie rezygnacji z rewizji powoduje jej obowiązek. W praktyce w formularzu rejestracyjnym musimy wybrać czy firma rezygnuje, czy wybiera rewizora. Oczywiście, nawet gdy nie ma prawnego obowiązku, spółka może dobrowolnie zatrudnić rewizora, ale w przypadku małych firm nie jest to wymagane.
Obowiązek rewizora w firmie ENK
Enkeltpersonforetak (ENK), czyli norweska jednoosobowa działalność gospodarcza, w przeważającej większości przypadków nie ma obowiązku korzystania z rewizora. Małe, jednoosobowe firmy nie muszą posiadać ani pełnej księgowości (przed przekroczeniem 50.000 kr przychodu na 12 miesięcy wstecz wystarczy zbieranie dokumentów i rozliczenie roczne), ani tym bardziej audytu.
Dopiero w sytuacji, gdy taka działalność znacząco się rozrośnie, pojawiają się dodatkowe wymogi formalne. Obowiązek rewizora dla ENK jest powiązany z osiągnięciem przez firmę dużej skali – konkretnie, rewizor staje się wymagany dopiero gdy przedsiębiorstwo przekroczy określone progi wielkości.
Według przepisów norweskich, jednoosobowa działalność staje się zobowiązana do kontroli sprawozdań przez rewizora, jeżeli firma prowadzi ma obowiązek sporządzania sprawozdań finansowych (regnskapsplikt) – ENK ma regnskapsplikt jak przekroczy 20M aktywów lub powyżej 20 roboczolat. Jak to zestawimy to w sumie ENK ma troszeczkę inne warunki rewizji niż spółki AS:
- minimum 27M aktywów LUB minimum 20 roboczolat LUB 20-27M aktywów oraz 7M+ przychodów LUB 10+ roboczolat.
Spełnienie powyższych kryteriów oznacza, że jednoosobowa działalność staje się objęta obowiązkowym audytem. Podobnie jak w przypadku spółek AS, jeżeli ENK przekroczy w danym roku któryś z limitów, w następnym roku obrotowym musi już mieć wyznaczonego rewizora i przeprowadzić kontrole sprawozdania.
Jeżeli jednak działalność pozostaje niewielka (poniżej progów), nie ma wymogu ani prowadzenia pełnego sprawozdania finansowego, ani jego audytu przez rewizora.
Przypadki szczególne
Uwaga – niezależnie od powyższych progów, pewne rodzaje działalności w Norwegii zawsze podlegają obowiązkowi posiadania rewizora. Dotyczy to przede wszystkim firm objętych nadzorem finansowym Finanstilsynet – na przykład: banków, ubezpieczycieli, funduszy inwestycyjnych – które muszą mieć audyt w każdym przypadku. Do tego apteki, one również mają obowiązek rewizji zawsze.
Również spółki prowadzące działalność prawniczą (advokatvirksomhet) muszą korzystać z rewizora. Ponadto, jeśli przedsiębiorstwo korzysta z dotacji badawczo-rozwojowej SkatteFUNN, wymagane jest uzyskanie potwierdzenia od rewizora dla rozliczenia takiej ulgi.
Są to specyficzne wyjątki, które warto mieć na uwadze, choć większości typowych małych firm one nie dotyczą.
Podsumowanie
W Norwegii małe firmy – zarówno jednoosobowe ENK, jak i spółki AS – mogą prowadzić działalność bez obowiązku angażowania biegłego rewidenta (rewizora). Dopiero po przekroczeniu ustalonych prawem progów wielkości przedsiębiorstwa stają się zobligowane do przeprowadzenia audytu rocznego sprawozdania finansowego. Znajomość tych regulacji pozwala przedsiębiorcy planować rozwój firmy z uwzględnieniem ewentualnego przyszłego wymogu powołania uprawnionego rewizora oraz działanie zgodnie z norweskim prawem.
Oprócz rewizora zadbaj o wybór dobrego księgowego. Zapraszamy do nas!
Skontaktuj się: +47 21 38 38 21.
Jesteśmy dostępni od poniedziałku do piątku w godzinach 9:00 – 21:00 i chętnie pomożemy!
Autor artykułu: Marcin – marcin@efirma.no